अमेरिकेच्या राजकीय इतिहासात एक नवा अध्याय लिहिला जात आहे. डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या पुनरागमनाने केवळ अमेरिकेतच नव्हे, तर जागतिक राजकारणात एक मोठा भूकंप निर्माण केला आहे. या घटनेचे परिणाम दूरगामी आणि बहुआयामी असणार आहेत.
इतिहासाची पुनरावृत्ती
गेल्या
१४० वर्षांत पहिल्यांदाच असे
घडत आहे की
एक माजी अध्यक्ष पुन्हा
व्हाइट हाऊसच्या दिशेने
वाटचाल करत आहे.
१८८० च्या दशकात
ग्रोवर क्लीव्हलँड यांनी
हा विक्रम केला
होता. आजच्या आधुनिक
राजकारणात ही घटना अधिक
महत्त्वपूर्ण ठरते कारण ती
अमेरिकन समाजातील विभाजन आणि
बदलत्या राजकीय प्राधान्यक्रमांचे प्रतिबिंब दाखवते.
वयाचा प्रश्न आणि आव्हाने
ट्रम्प
यांचे वय हा
एक महत्त्वाचा मुद्दा
ठरणार आहे. अध्यक्षपदाची सूत्रे
हाती घेताना ते
८२ वर्षांचे असतील.
वयाच्या या टप्प्यावर एवढी
महत्त्वपूर्ण जबाबदारी पेलणे हे एक
मोठे आव्हान असेल.
त्यांच्या मानसिक आणि शारीरिक क्षमतेबद्दल अनेक
प्रश्न उपस्थित केले
जात आहेत. परंतु
ट्रम्प यांचे समर्थक
त्यांच्या अनुभवावर आणि कार्यक्षमतेवर विश्वास ठेवतात.
स्विंग स्टेट्सची महत्त्वपूर्ण भूमिका
अमेरिकेच्या निवडणूक प्रणालीत स्विंग
स्टेट्सची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची असते.
पेन्सिल्वेनिया,
जॉर्जिया, नॉर्थ कॅरोलिना आणि
विस्कॉन्सिन यासारख्या राज्यांमधील मतदान निकालावर मोठा
प्रभाव टाकते. या
राज्यांमध्ये डेमोक्रॅट्स आणि रिपब्लिकन्स यांच्यात कडवी
स्पर्धा असते आणि अगदी
कमी मतांच्या फरकाने
निकाल बदलू शकतो.
भारत-अमेरिका संबंधांवर पडणारा प्रभाव: एक सखोल विश्लेषण
राजकीय संबंधांच्या दृष्टीने पाहता, मोदी आणि ट्रम्प यांच्यातील वैयक्तिक समज आणि सौहार्दपूर्ण नाते हे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य राहिले आहे. त्यांच्या पहिल्या कार्यकाळात 'हाऊडी मोदी' आणि 'नमस्ते ट्रम्प' यासारख्या कार्यक्रमांनी दोन्ही देशांमधील जनतेला जवळ आणण्याचे काम केले. या नात्याचा फायदा द्विपक्षीय संबंधांना झाला असून, त्याचा प्रभाव आंतरराष्ट्रीय मंचांवरही दिसून आला. दोन्ही नेत्यांची जनतेशी संवाद साधण्याची शैली समान असल्याने त्यांच्यात एक प्रकारचे सामंजस्य दिसून येते.
आर्थिक आणि व्यापारिक संबंधांचा विचार करता, ट्रम्प यांच्या 'अमेरिका फर्स्ट' या धोरणाचा प्रभाव निश्चितच जाणवेल. मात्र, हा प्रभाव सर्वस्वी नकारात्मक असेल असे नाही. भारतीय आयटी क्षेत्रावर काही मर्यादा येऊ शकतात, विशेषतः एच-१बी व्हिसा नियमांमध्ये कडकपणा येण्याची शक्यता आहे. परंतु दुसरीकडे, चीनवरील निर्बंधांमुळे भारतीय कंपन्यांना नवीन संधी मिळू शकतात. औषध निर्माण क्षेत्रात भारताची स्थिती मजबूत आहे आणि या क्षेत्रात सहकार्य वाढण्याची शक्यता आहे.
सामरिक सहकार्याच्या दृष्टीने क्वाड गटाचे महत्त्व वाढणार आहे. हिंद-प्रशांत क्षेत्रात चीनचा वाढता प्रभाव रोखण्यासाठी भारत-अमेरिका सहकार्य अधिक घनिष्ठ होईल. संरक्षण क्षेत्रातील सहकार्य विशेष महत्त्वाचे ठरणार आहे. मालाबार युद्ध सराव, संयुक्त सैन्य अभ्यास, हवाई दल सराव आणि नौदल सहकार्य यांना अधिक चालना मिळेल. LEMOA, COMCASA आणि BECA यासारख्या महत्त्वपूर्ण करारांची अंमलबजावणी अधिक प्रभावीपणे होईल.
तांत्रिक आणि वैज्ञानिक सहकार्याच्या क्षेत्रात नवीन संधी उपलब्ध होतील. नासा-इस्रो सहकार्य अधिक दृढ होईल. अंतराळ संशोधन, उपग्रह प्रक्षेपण आणि मानवी अंतराळ मोहीम यांमध्ये दोन्ही देशांचे सहकार्य वाढेल. अक्षय ऊर्जा, कृत्रिम बुद्धिमत्ता, जैवतंत्रज्ञान आणि साइबर सुरक्षा या क्षेत्रांतही नवीन संधी उपलब्ध होतील.
शैक्षणिक आणि सांस्कृतिक देवाणघेवाण हा दोन्ही देशांमधील संबंधांचा महत्त्वाचा भाग आहे. विद्यार्थी विनिमय कार्यक्रम, संशोधन प्रकल्प आणि विद्यापीठ भागीदारी यांना प्रोत्साहन मिळेल. भारतीय डायस्पोरा हा या संबंधांमधील एक महत्त्वाचा दुवा आहे आणि त्यांची भूमिका अधिक महत्त्वाची ठरेल.
मात्र, या संबंधांमध्ये काही आव्हानेही आहेत. व्यापार क्षेत्रातील जकात वाद, बौद्धिक संपदा अधिकार, श्रम मानके आणि पर्यावरण नियम यांबाबत मतभेद असू शकतात. धोरणात्मक पातळीवर रशिया आणि इराण यांच्याशी असलेल्या संबंधांबाबत दोन्ही देशांमध्ये मतभेद आहेत. आर्थिक प्रतिबंध आणि प्रादेशिक सुरक्षा यांसारख्या विषयांवरही वेगवेगळी मते असू शकतात.
भारताने या परिस्थितीत सजग आणि सक्रिय धोरण स्वीकारणे आवश्यक आहे. अल्पकालीन दृष्टीने व्यापार वाटाघाटी, तांत्रिक सहकार्य आणि संरक्षण खरेदी यावर लक्ष केंद्रित करता येईल. दीर्घकालीन दृष्टीने सामरिक भागीदारी, तंत्रज्ञान विकास आणि संशोधन क्षमता वाढवणे महत्त्वाचे ठरेल.
भारत-अमेरिका संबंधांमध्ये येणारा काळ महत्त्वपूर्ण वळणाचा असेल. ट्रम्प यांच्या धोरणांमुळे काही क्षेत्रांत अडचणी येऊ शकतात, तर काही क्षेत्रांत नवीन संधी उपलब्ध होतील. भारताने आपली स्वायत्तता राखत या संधींचा लाभ घेणे महत्त्वाचे आहे. दोन्ही देशांमधील लोकशाही मूल्ये आणि सांस्कृतिक नाते यांच्या आधारे हे संबंध अधिक दृढ होतील, अशी अपेक्षा करता येते.
विशेषतः चीनच्या वाढत्या प्रभावाला तोंड देण्यासाठी भारत-अमेरिका सहकार्य महत्त्वाचे ठरेल. सामरिक, आर्थिक आणि तांत्रिक क्षेत्रांत दोन्ही देशांचे हित एकमेकांशी जोडलेले आहे. या पार्श्वभूमीवर येणाऱ्या आव्हानांना सामोरे जाताना दोन्ही देशांनी सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवणे गरजेचे आहे.
ट्रम्प यांच्या कार्यकाळात भारत-अमेरिका संबंधांना एक नवी दिशा मिळेल. या संधीचा योग्य वापर करून भारताने आपली आंतरराष्ट्रीय स्थिती अधिक बळकट करण्याचा प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. दोन्ही देशांमधील सहकार्य वाढवत असताना आव्हानांचा सामना करण्यासाठी सजग राहणे गरजेचे आहे. भविष्यात या संबंधांची वाटचाल अधिक सकारात्मक दिशेने होईल, अशी अपेक्षा करता येते.
-------------------------------------------- -----------------------------
Reviewed by ANN news network
on
११/०७/२०२४ ०१:४६:०० PM
Rating:
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत: