अणुयुद्ध संभवल्यास स्वसंरक्षण कसे कराल?

 

अणुस्फोटाच्या वेळी आपले रक्षण कसे कराल?

दक्षिण आशियात अणुयुद्धाची परिस्थिती निर्माण झाल्यास किंवा जगाच्या कोणत्याही भागात अणुस्फोट झाल्यास स्वतःचे रक्षण कसे करावे, याबाबत महत्त्वपूर्ण मार्गदर्शन करणारा विशेष लेख....

 भारत 'नो फर्स्ट यूज ऑफ न्यूक्लिअर वेपन'च्या तत्त्वावर स्वाक्षरी करणारा देश आहे, म्हणजेच भारत प्रथम अणुबॉम्बचा वापर करणार नाही. मात्र पाकिस्तान या तत्त्वावर स्वाक्षरी करणारा देश नाही आणि तो म्हणतो की आवश्यकता पडल्यास अणुबॉम्बचा वापर करण्यात येईल.

अणुस्फोट झाल्यानंतर त्याठिकाणी तीव्र प्रकाश आणि उष्णता निर्माण होईल. प्रकाश इतका तीव्र असेल की डोळ्यांची दृष्टी जाऊ शकते आणि उष्णता १,००० डिग्री किंवा त्यापेक्षाही अधिक असू शकते, ज्यामुळे आपण वाफ होऊन उडून जाऊ शकता. त्यानंतर रेडिओएक्टिव्ह पदार्थांचे प्रसरण होईल, जे हवा, पाणी आणि जमिनीला अनेक किलोमीटरपर्यंत दूषित करू शकते.

आपल्या सुरक्षितेसाठी महत्त्वाच्या उपाययोजना

अणुस्फोटापासून वाचण्यासाठी तीन गोष्टी महत्त्वाच्या आहेत:

1. अंतर (डिस्टन्स): अणुस्फोट झालेल्या ठिकाणापासून जितके जास्त अंतर असेल तितके चांगले. बेसमेंट हे सर्वात सुरक्षित ठिकाण असू शकते. पहिल्या मजल्यावर कधीही जाऊ नका, कारण तो अधिक असुरक्षित असतो.

2. शिल्डिंग: जड आणि घन पदार्थ जसे की काँक्रीट, विटा, पुस्तके, माती यांचा वापर करून रेडिएशनपासून स्वतःचे रक्षण करा.

3. वेळ: पहिले २४ तास अतिशय धोकादायक असतात. त्यानंतरचे दोन आठवडे देखील धोकादायक असू शकतात. दोन आठवड्यानंतर रेडिएशनचे प्रमाण कमी होईल, परंतु रेडिओवरील सूचना ऐकत राहा आणि त्यानुसार बाहेर पडा.

अणुस्फोटापूर्वी कराव्या लागणाऱ्या तयारी

1. कुटुंबासाठी आपत्कालीन योजना तयार करा: आपल्या घराच्या आसपास फॉलआउट शेल्टर्स, बंकर्स, बेसमेंट, सबवे, टनेल्स किंवा खिडक्या नसलेल्या इमारतीचा मध्यभाग आधीच शोधून ठेवा.

2. अधिकृत माहिती ऐका: रेडिओवरील आपत्कालीन प्रतिसाद कर्मचाऱ्यांकडून येणाऱ्या सूचना ऐका आणि त्यांचे पालन करा.

3. खिडक्यांना एंटी-रेडिएशन फिल्म लावा: बाजारात मिळणाऱ्या अशा फिल्म्स खिडक्यांवर लावल्यास रेडिएशनपासून संरक्षण मिळू शकते.

4. एअर कंडिशनर कधीही चालू करू नका: एअर कंडिशनर बाहेरचे रेडिएशन आत ओढून घेईल. त्याऐवजी एअर कूलर वापरू शकता, कारण तो आतील हवा वापरतो.

अणुस्फोटानंतर जर तुम्ही बाहेर असाल तर:

1. प्रकाश किंवा आगीच्या गोळ्याकडे पाहू नका.
2. संरक्षण देईल अशा कोणत्याही वस्तूमागे आश्रय घ्या.
3. जर कोणतेही आश्रय नसेल तर जमिनीवर पडून आपले डोके झाका.
4. आपले तोंड आणि नाक झाका - मास्क, कपडा किंवा टॉवेल वापरा.
5. जितके शरीर झाकता येईल तितके झाका.

अणुस्फोटानंतर डीकंटॅमिनेशन

1. कपडे काढा: बाहेरचे कपडे काढून टाकल्याने ९०% रेडिओएक्टिव्ह पदार्थ दूर केले जाऊ शकतात. कपडे प्लास्टिक पिशवीत ठेवा, सील करा आणि मानवांपासून शक्य तितक्या दूर ठेवा.

2. आंघोळ करा: भरपूर साबण वापरून आंघोळ करा. त्वचेला घासू नका. केस धुण्यासाठी शॅम्पू वापरा परंतु कंडिशनर वापरू नका, कारण ते रेडिओएक्टिव्ह पदार्थांना बांधून ठेवते.

3. नाक आणि डोळे स्वच्छ करा: हळूवारपणे नाक साफ करा आणि स्वच्छ ओल्या कपड्याने पापण्या पुसा.

आपत्कालीन सामग्री (सेफ्टी किट)

1. पाणी आणि अन्न: टिनमध्ये असलेले अन्न, दूध आणि पाणी साठवा. प्लास्टिकच्या कंटेनरमध्ये अन्न ठेवू नका, कारण रेडिएशन प्लास्टिकमधून आत जाऊ शकते.

2. रेडिओ: बॅटरी चालित रेडिओ अत्यंत महत्त्वाचा आहे, कारण टीव्ही आणि इंटरनेट काम करणार नाही. पुरेशा अतिरिक्त बॅटरी ठेवा.

3. मेडिकल किट: प्रथमोपचार सामग्री आणि आवश्यक औषधे ठेवा.

4. इतर आवश्यक वस्तू: टॉर्च, काडेपेटी, मेणबत्त्या, पुस्तके, कपडे.

संकटकाळात भावनिक आरोग्याकडेही लक्ष द्या. इतरांशी बोला, त्यांना सांत्वना द्या, पुस्तके वाचा आणि सकारात्मक वातावरण निर्माण करण्याचा प्रयत्न करा.

मानवी जीवन अत्यंत मौल्यवान आहे, त्याचे रक्षण करणे आवश्यक आहे. वृद्ध आणि मुलांची विशेष काळजी घ्या, कारण ते भावनिकदृष्ट्या अधिक अस्वस्थ होऊ शकतात.

(स्रोत: रेड क्रॉस संस्थेच्या तज्ज्ञांकडून मिळालेल्या माहितीवर आधारित.)

.................................................

#NuclearSafety 

#DisasterPreparedness 

#EmergencyProtocol 

#RadiationSafety 

#SurvivalGuide 

#FalloutShelter 

#CivilDefense 

#EmergencyPlanning 

#DisasterManagement 

#SelfProtection 

#NuclearExplosion 

#SouthAsia 

#SecurityMeasures 

#SafetyKit 

#PublicAwareness