'संरक्षण' ते 'युद्ध': पीटर हेगसेथ यांच्या भूमिकेचा अर्थ
एक महत्त्वपूर्ण घटना आज चर्चेच्या केंद्रस्थानी आहे, ज्याच्या भविष्यातील परिणामांमुळे जागतिक राजकारणात मोठे बदल दिसू शकतात. अमेरिकेचे संरक्षण मंत्री (Defense Minister), ज्यांना आता अधिकृतपणे 'युद्ध मंत्री' (Minister of War) म्हटले जाते, त्यांनी एक अत्यंत रहस्यमय आणि तातडीची बैठक बोलावली आहे. पीटर हेगसेथ (Peter Hegseth) या मंत्र्याने, आपल्या विभागाने 'संरक्षण' (Defense) नव्हे, तर 'आक्रमण' (Attack) केले पाहिजे, या भूमिकेमुळे 'डिपार्टमेंट ऑफ डिफेन्स' चे नाव बदलून 'डिपार्टमेंट ऑफ वॉर' केले. हेगसेथ यांच्याच आदेशानुसार, अमेरिकेच्या भूदल, नौदल आणि वायुसेनेच्या शेकडो जनरल्स आणि ॲडमिरल्सची एक अभूतपूर्व बैठक वॉशिंग्टन डी.सी.जवळील क्वांटिको, व्हर्जिनिया येथे बोलावण्यात आली आहे.
अमेरिकेच्या वृत्तपत्रांनी, विशेषत: 'वॉशिंग्टन पोस्ट'ने, या बातमीला 'हेगसेथ ऑर्डर्स रेअर, अर्जंट मीटिंग ऑफ हंड्रेड्स ऑफ जनरल्स अँड ॲडमिरल्स' या मथळ्याखाली प्रकाशित केल्यामुळे, संपूर्ण जगात एक मोठी उत्सुकता निर्माण झाली आहे. ही केवळ अधिकाऱ्यांची नियमित बैठक नसून, यामागे काहीतरी मोठे, गूढ आणि महत्त्वाचे दडलेले असल्याची चर्चा जगभरात सुरू आहे. रशियाने काही वर्षांपूर्वी युक्रेन आणि पोलंड सीमेवर 'झॅपड' (Zapad) नावाचा लष्करी सराव केला होता, ज्यामुळे संपूर्ण युरोपात तणाव वाढला होता. आज, अमेरिका युक्रेनच्या सार्वभौमत्वाला पाठिंबा देत असताना आणि रशिया सातत्याने नाटो (NATO) सदस्य राष्ट्रांच्या सीमांचे उल्लंघन करत असताना, अचानक बोलावलेली ही गुप्त बैठक, जगात काहीतरी मोठे घडणार असल्याचा स्पष्ट संकेत देत आहे.
जनरल्सची बैठक: गुप्त योजना की नेतृत्वाची पुनर्रचना?
अमेरिकेची लष्करी व्यवस्था केवळ अमेरिकेपुरती मर्यादित नसून, संपूर्ण जगावर त्यांचे वर्चस्व आहे. आज भारतही त्यांच्या इंडो-पॅसिफिक कमांडच्या (Indo-Pacific Command) अंतर्गत येतो. अमेरिकेने सोयीनुसार जगाचे वेगवेगळ्या लष्करी कमांड्समध्ये विभाजन केले आहे— जसे की सेंट्रल कमांड, आफ्रिकन कमांड, युरोपियन कमांड इत्यादी. या कमांड्समध्ये फोर-स्टार रँकचे जनरल तैनात असतात, जे सुमारे ८० देशांमधून अमेरिकेच्या जागतिक धोरणांवर नियंत्रण ठेवतात. जगावर आपले वर्चस्व कायम ठेवण्यासाठी ही संपूर्ण यंत्रणा कार्यरत आहे. अशा वेळी, या सर्व जनरल्सना एकाच वेळी एकत्र बोलावण्याचा अर्थ काय?
या बैठकीमागच्या उद्देशाबद्दल विविध तर्क-वितर्क (कयास) लावले जात आहेत. सीएनएन (CNN) आणि इतर वृत्तसंस्थांच्या मते, अमेरिकन अधिकाऱ्यांनी यामागचे निश्चित कारण स्पष्ट केले नाही. काहीजण याला केवळ शारीरिक तंदुरुस्ती चाचणी (Physical Fitness Test) मानत आहेत. काहींना वाटते की संरक्षण विभागाकडून यांना काही नवीन माहिती (ब्रीफिंग) दिली जाईल. तर काही तज्ज्ञांनी याला मास फायरींग (Mass Firing) म्हणजे मोठ्या प्रमाणात उच्च अधिकाऱ्यांची नोकरीतून हकालपट्टी करण्यासाठी बोलावले असल्याचे म्हटले आहे. या चर्चांना आधार आहे कारण, मे २०२५ मध्ये हेगसेथ यांनी स्पष्टपणे म्हटले होते की, "टॉप लेव्हलवरील २० टक्के अधिकारी कमी केले पाहिजेत, कारण ते केवळ कार्यालयांमध्ये बसून लाल फितीच्या (Bureaucracy) जाळ्यात अडकतात." हेगसेथ यांचे हेही मत आहे की दुसऱ्या महायुद्धात अमेरिका केवळ सात फोर-स्टार जनरल्सच्या बळावर जिंकली होती, तर आज एकट्या अमेरिकेत ४४ जनरल बसलेले आहेत. आणि जगभरात ८०० हून अधिक जनरल आणि ॲडमिरल्स कार्यरत आहेत. इतक्या मोठ्या संख्येतील जनरल्सची गरज काय? हा त्यांचा स्पष्ट प्रश्न होता. त्यामुळे, ही बैठक खरोखरच 'काहीतरी' कमी करण्याच्या तयारीसाठी बोलावली गेली आहे की, आगामी युद्धाचा 'हिडन प्लॅन' (Hidden Plan) तयार करण्यासाठी, यावर तर्कवितर्क सुरू आहेत.
पुतिन यांची नाटो देशांविरुद्ध 'चाचणी' आणि अलास्कापर्यंतचे अतिक्रमण
अमेरिकेच्या या तातडीच्या हालचालींना रशियाच्या वाढत्या आक्रमकतेची पार्श्वभूमी आहे. संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या (UN) बैठकीत शांतता चर्चा झाली नसतानाही, रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन (Vladimir Putin) सातत्याने नाटो सदस्य देशांना चिथावणी देत आहेत.
रशियाने नाटो देशांच्या हवाई हद्दीत सातत्याने घुसखोरी करून त्यांची क्षमता तपासली आहे.
पोलंड (NATO Country): युक्रेन युद्धापूर्वी आणि नंतरही रशियाने पोलंडच्या सीमेवर आपले ड्रोन आणि फायटर जेट्स पाठवले. नाटोच्या आर्टिकल ५ (Article 5) नुसार नाटोच्या एका सदस्यावर हल्ला झाल्यास तो सर्व सदस्यांवर हल्ला मानला जातो, असे असूनही पोलंडला प्रभावीपणे काही करता आले नाही.
रोमानिया व डेन्मार्क: याचप्रमाणे रशियाने रोमानिया आणि अगदी डेन्मार्कमध्येही हायब्रीड हल्ले (Hybrid Attacks) आणि ड्रोन उडवून नाटोची तत्परता आणि सामर्थ्य तपासले आहे.
या सगळ्या चाचण्यांमधून पुतिन यांना नाटो फक्त कागदावरची संघटना आहे की काय, हे पडताळायचे आहे, असा कयास लावला जात आहे. याहूनही चिंतेची बाब म्हणजे, रशियन लढाऊ विमाने थेट अमेरिकेच्या हद्दीत, अलास्काजवळ दिसू लागली आहेत. सप्टेंबरच्या शेवटच्या आठवड्यात, 'नोराड' (NORAD) या अमेरिकेच्या हवाई संरक्षण संस्थेने अलास्का येथील हवाई हद्दीत रशियन विमानांची घुसखोरी नोंदवली आहे. पुतिन यांनी अनेक ठिकाणी एकाच वेळी नाटोला डिवचून पाहणे, हे कोणत्याही मोठ्या लष्करी कारवाईची तयारी तर नाही ना, अशी भीती निर्माण करत आहे.
'पेपर टायगर' आणि ट्रम्प यांचे युक्रेनला 'पुढे जाण्याचे' संकेत
अमेरिकेच्या जनरल्सची बैठक नेमकी कशासाठी आहे, याचे गूढ ट्रम्प (Donald Trump) यांच्या एका ताज्या वक्तव्याने उलगडले आहे. अलीकडेच ट्रम्प यांनी एक अत्यंत महत्त्वाचे विधान केले आहे:
रशिया 'कागदी वाघ': ट्रम्प यांनी रशियाला 'पेपर टायगर' (Paper Tiger) म्हणजे कागदी वाघ असे संबोधले आहे. ते म्हणाले, "रशियाकडे जर ताकद असती, तर त्यांनी युक्रेनला ५ दिवसांत पराभूत केले असते. पण ३ वर्षांपासून ते एका छोट्या भागावर कब्जा करून बसले आहेत." या विधानाने रशियाची जागतिक स्तरावरची प्रतिमा मलिन केली आहे.
युक्रेनला हिरवा कंदील: यानंतर ट्रम्प यांनी युक्रेनला स्पष्टपणे सांगितले की, "तुमची इच्छा असेल तर तुम्ही रशियाने ताब्यात घेतलेला तुमचा भूभाग परत मिळवू शकता... आणि कदाचित त्याहूनही पुढे जाऊ शकता."
'त्याहूनही पुढे जाऊ शकता' या विधानाचा अर्थ अत्यंत गंभीर आहे. आतापर्यंत अमेरिका आणि नाटोने युक्रेनला लांब पल्ल्याच्या (Long-Range) क्षेपणास्त्रांचा पुरवठा करण्यावर एक प्रकारचा 'अघोषित' संयम (Restraint) ठेवला होता, जेणेकरून युद्ध रशियाच्या सीमेत प्रवेश करणार नाही. ट्रम्प यांनी आता नाटो देशांना 'वेपन सप्लाय' (Weapon Supply) सुरू ठेवण्याचे स्पष्ट संकेत दिले आहेत. ट्रम्प म्हणाले की, "आम्ही नाटोला शस्त्रे पुरवत राहू आणि नाटोला त्या शस्त्रांचे काय करायचे आहे, ते त्यांनी ठरवावे."
याचा सरळ अर्थ असा आहे की, अमेरिका आता अप्रत्यक्षपणे युक्रेनला नाटोच्या मदतीने रशियाविरुद्ध अधिक आक्रमक होण्याची आणि रशियन भूभागात घुसण्याची परवानगी देत आहे. जर युक्रेन नाटोच्या शस्त्रसाठ्याच्या बळावर अधिक आक्रमक झाले, तर रशिया आणि नाटो यांच्यात थेट संघर्ष अटळ आहे. अमेरिकेच्या जनरल्सची ही तातडीची बैठक, याच संभाव्य 'आक्रमक रणनीतीची' (Aggressive Strategy) अंतिम योजना तयार करण्यासाठी बोलावली गेली असण्याची शक्यता सर्वाधिक आहे.
वॉल स्ट्रीट : शेअर बाजारात घसरण
युद्ध किंवा मोठ्या भू-राजकीय तणावाचे संकेत सर्वप्रथम जगातील बाजारांना मिळतात. आज अमेरिकेच्या शेअर बाजारात (Stock Market) झालेली घसरण ही या चिंतेचा आरसा आहे. बाजार नेहमीच अनिश्चिततेवर (Uncertainty) त्वरित प्रतिक्रिया देतो आणि अशा तातडीच्या, गूढ बैठकांनी बाजारात भीतीचे वातावरण निर्माण होते.
ज्या लोकांचे मूळ कामच युद्ध करणे आहे. आणि त्यांच्या विभागाचे नाव 'युद्ध विभाग' (Department of War) आहे असे सर्व प्रमुख अधिकारी एकत्र बसून तातडीची बैठक घेत असतील, तर ती केवळ नवीन मशीन किंवा शस्त्रांचे प्रदर्शन करण्याची बैठक असू शकत नाही. ही घसरण केवळ एका बातमीमुळे नसली तरी, हेगसेथ यांनी बोलावलेल्या या बैठकीने अनिश्चिततेची भावना अधिक वाढवली आहे. गुंतवणूकदार अशा वेळेस सुरक्षित गुंतवणुकीकडे वळतात, ज्यामुळे बाजारात घसरण होते.
सध्या जागतिक पटलावर, रशियाची चिथावणी, युक्रेनची वाढलेली क्षमता (नाटोच्या पाठिंब्यामुळे) आणि अमेरिकेच्या 'युद्ध मंत्र्या'ची 'आक्रमक' कार्यशैली, या सर्वांमुळे परिस्थिती अत्यंत स्फोटक झाली आहे. अमेरिकेच्या जनरल्सची ही तातडीची बैठक म्हणजे येणाऱ्या काळात युक्रेन आणि रशिया युद्धात 'मोठे आणि निर्णायक वळण' (Decisive Turn) घेण्याची तयारी आहे— कदाचित थेट रशियन सीमेत प्रवेश करण्याची. ही बैठक केवळ अमेरिकेच्या सैन्याच्या नेतृत्वातील बदलांचा नव्हे, तर जागतिक युद्धनीतीतील बदलांचा संकेत आहे.

कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत: