पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिकेचा प्रस्तावित कत्तलखाना म्हणजे आळंदीच्या पावित्र्यावर महाघात

 

पुणे, ४ जून २०२५ : पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिकेच्या एका धक्कादायक निर्णयाने महाराष्ट्रातील लाखो हिंदू भाविकांच्या धार्मिक भावनांना गंभीर धक्का बसला आहे. पवित्र आळंदी तीर्थक्षेत्रानजिक, इंद्रायणी नदीच्या पावन तीराजवळ चार एकर जमिनीवर पशूवधगृह उभारण्याचा प्रस्ताव पालिकेने सुधारित विकास आराखड्यात समाविष्ट केला आहे. या निर्णयाला वारकरी संप्रदाय, धार्मिक संघटना आणि पर्यावरणप्रेमी नागरिकांनी तीव्र विरोध करत, हा प्रस्ताव हिंदू धर्मावरील जाणूनबुजून केला गेलेला हल्ला असल्याचे मत व्यक्त केले आहे.

मोशी-डुडुळगाव सीमेवरील विवादास्पद प्रस्ताव

पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिकेने आपल्या नवीन विकास आराखड्यात मोशी-डुडुळगाव सीमेवर स्थित चार एकर जमिनीवर आधुनिक पशूवधगृह उभारण्याचा प्रस्ताव मंजूर केला आहे. ही जमीन श्रीक्षेत्र आळंदीच्या अगदी जवळ, पवित्र इंद्रायणी नदीच्या तीरावर स्थित आहे. संत ज्ञानेश्वर महाराजांच्या समाधीस्थानाजवळील या भागात पशूवधगृह उभारणे हा निर्णय धार्मिक दृष्टीने अत्यंत संवेदनशील मानला जात आहे.

या प्रकल्पासाठी पालिकेने आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून पर्यावरण अनुकूल असा पशूवधगृह तयार करण्याचा दावा केला आहे. मात्र धार्मिक संघटनांच्या मते, पर्यावरण अनुकूलतेची चर्चा करणे हा केवळ धूळफ़ेक आहे.

वारकरी संप्रदायाची तीव्र नाराजी

आळंदी हे वारकरी संप्रदायाचे सर्वात पवित्र तीर्थक्षेत्र मानले जाते. येथे दरवर्षी आषाढी आणि कार्तिकी एकादशीनिमित्त लाखो वारकरी येतात. संत ज्ञानेश्वरांच्या समाधीस्थानाजवळ पशूवध करणे हा हिंदू धर्माच्या अहिंसेच्या तत्त्वाशी थेट विरोधाभास आहे, असे वारकरी संप्रदायाचे म्हणणे आहे.

हिंदु जनजागृती समितीचे प्रतिनिधी कृष्णाजी पाटील म्हणाले, "आळंदी हे केवळ एक शहर नसून, संपूर्ण महाराष्ट्राचे आध्यात्मिक हृदय आहे. येथे शतकानुशतके अहिंसेचा संदेश दिला गेला आहे. अशा पवित्र ठिकाणी पशूवधगृह उभारणे हा हिंदू धर्मावरील थेट हल्ला आहे."

वारकरी संप्रदायाचे अनेक धर्मगुरू आणि संत यांनी या निर्णयाविरुद्ध एकजुटीने आवाज उठवला आहे. देवीदास धर्मशाळेचे नीरंजन शास्त्री कोठेकर, संतवीर बंडातात्या कराडकर, नरहरी महाराज चौधरी यांसह अनेक संतांनी या प्रस्तावाला कोणत्याही परिस्थितीत मान्यता देणार नाही, अशी ठाम भूमिका घेतली आहे.

पर्यावरणीय चिंता आणि आरोग्याचे धोके

इंद्रायणी नदीच्या तीरावर पशूवधगृह उभारल्यामुळे गंभीर पर्यावरणीय समस्या निर्माण होण्याची शक्यता आहे. पर्यावरणतज्ज्ञांच्या मते, पशूवधगृहातून निघणारे रक्त, मांसाचे अवशेष आणि इतर अपशिष्ट पदार्थ नदीच्या पाण्यात मिसळून गंभीर प्रदूषण निर्माण करू शकतात.

"इंद्रायणीसारख्या नदीच्या तीरावर पशूवधगृह उभारणे हा पर्यावरणीय आत्महत्येसारखा निर्णय आहे. यामुळे नदीचे पाणी दूषित होईल, जलचरांचे जीवन धोक्यात येईल आणि आसपासच्या भागातील भूजल प्रदूषित होईल."

पालिकेच्या दाव्याविरुद्ध पर्यावरणतज्ज्ञ म्हणतात की, कितीही आधुनिक तंत्रज्ञान वापरले तरी पशूवधगृहातून निघणारे प्रदूषण पूर्णपणे रोखणे अशक्य आहे. विशेषतः मान्सूनच्या काळात अपशिष्ट पदार्थ थेट नदीत वाहून जाण्याची दाट शक्यता आहे.

धार्मिक पर्यटनावरील परिणाम

आळंदी हे महाराष्ट्रातील प्रमुख धार्मिक पर्यटनस्थळांपैकी एक आहे. दरवर्षी येथे देश-विदेशातून लाखो भाविक येतात. पशूवधगृहामुळे या ठिकाणचे पवित्र्य भंग होण्याची भीती आहे, ज्याचा धार्मिक पर्यटनावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.

आळंदीतील नागरिकांनी, "आमच्या शहराची ओळख संत ज्ञानेश्वरांच्या समाधीस्थानामुळे आहे. पशूवधगृहामुळे येथील पवित्र वातावरण भंग होईल आणि भाविकांना येण्यास त्रास होईल. यामुळे स्थानिक व्यापारी आणि हॉटेल व्यवसायिकांचेही नुकसान होईल." अशा भावना व्यक्त केल्या.

स्थानिक व्यापारी संघटनांनी देखील या प्रकल्पाला विरोध केला आहे. त्यांच्या मते, दुर्गंधी आणि अस्वच्छतेमुळे भाविकांची संख्या कमी होईल, ज्याचा थेट परिणाम स्थानिक अर्थकारणावर होईल.

राजकीय प्रतिक्रिया आणि सामाजिक एकता

या प्रकरणाने राजकीय वर्तुळातही खळबळ उडवली आहे. विरोधी पक्षांनी पालिकेच्या या निर्णयावर तीव्र टीका केली आहे. "हिंदूंच्या धार्मिक भावना दुखावण्याचा जाणूनबुजून केलेला प्रयत्न" म्हणून संबोधले आहे.

काही स्थानिक नेते म्हणाले, "हा निर्णय केवळ प्रशासकीय चूक नाही, तर हिंदू धर्मावर केलेला सुनियोजित हल्ला आहे. आम्ही या प्रकल्पाला कोणत्याही परिस्थितीत मान्यता देणार नाही."

पर्यायी उपाय आणि समाधानाचे मार्ग

या विवादाच्या निराकरणासाठी अनेक पर्यायी सूचना पुढे आल्या आहेत. पर्यावरणतज्ज्ञांनी सुचवले आहे की, नवीन पशूवधगृहाची खरोखरच गरज आहे का, याचा अभ्यास करावा लागेल.

आध्यात्मिक वारसा आणि विकासाचा समतोल

आळंदीच्या पशूवधगृह प्रकरणाने महाराष्ट्रातील धार्मिक सलोख्याला आणि पर्यावरण संरक्षणाला गंभीर आव्हान निर्माण केले आहे. या प्रकरणाने असे स्पष्ट केले आहे की विकास प्रकल्प राबवताना स्थानिक समुदायाच्या भावना, धार्मिक परंपरा आणि पर्यावरणीय सुरक्षा यांचा समतोल राखणे किती महत्वाचे आहे.

पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिकेने या प्रकरणी जनतेच्या भावना समजून घेत, धार्मिक नेत्यांशी चर्चा करून पर्यायी उपाय शोधणे गरजेचे आहे. विकासाच्या नावाखाली धार्मिक भावना दुखावणे योग्य नाही, या प्रकरणाचे निराकरण लोकशाही पद्धतीने, सर्व पक्षांशी सल्लामसलत करून व्हावे, अशी अपेक्षा आहे. आळंदीच्या पावित्र्याचे रक्षण करताना समाजाच्या आवश्यकता पूर्ण करण्याचा मार्ग शोधणे हेच या प्रकरणाचे खरे समाधान ठरेल.

---

#AlandiSanctity #HinduFaith #ReligiousFreedom #EnvironmentalConcern #IndrayaniRiver #PimpriChinchwad #Maharashtra #ReligiousRights #WarkariSampradaya #PilgrimageSite