AI ने उलगडले दोन हजार वर्षांपूर्वीचे ज्वालामुखीतील रहस्य: इतिहासाऐवजी भविष्याचा धोकादायक इशारा?
हरकुलेनियमचे जळलेले ग्रंथ बोलू लागले: AI च्या मदतीने उघड झाली फिलोडेमसची भविष्यवाणी!
कृत्रिम बुद्धिमत्तेने (AI) सुमारे दोन हजार वर्षांपूर्वी ज्वालामुखीच्या उद्रेकात नष्ट झालेल्या एका प्राचीन दस्ताऐवजाचे रहस्य उलगडले आहे. पण यातून इतिहासाचा उलगडा होण्याऐवजी भविष्यातील एका गंभीर धोक्याचा इशारा मिळाला आहे. जगभरात, आधुनिक तंत्रज्ञान अशा अनेक लुप्त झालेल्या लिप्यांचे वाचन करत आहे, ज्या कायमच्या काळाच्या पडद्याआड गेल्या असे मानले जात होते. मात्र, यातून मिळणारे संदेश शांततेचे नसून, ते विनाश, सत्तासंघर्ष आणि अज्ञात भयावह घटनांकडे निर्देश करत आहेत. सिंधू संस्कृतीपासून माया संस्कृतीपर्यंत अनेक प्राचीन रहस्ये आता उघड होत आहेत, पण प्रश्न हा आहे की, हे ज्ञान इतकी शतके का लपवून ठेवले गेले होते?
जगभरात सापडलेले प्राचीन शिलालेख, मग ते दगडांवरचे असोत वा हाडांवरचे, अनेक शतकांपासून गूढ बनून राहिले होते. अभ्यासक त्यांना 'हरवलेल्या लिप्या' म्हणतात, कारण त्यांचे अस्तित्व माहित असूनही अर्थ लागत नव्हता. सिंधू संस्कृतीची साडेचार हजार वर्षांपूर्वीची लिपी असो, ईस्टर बेटावरील गूढ रोंगोरोंगो असो किंवा प्राचीन इटलीतील इट्रस्कन भाषा असो – या सर्वांचे रहस्य उलगडणे मानवी क्षमतेपलीकडचे होते. भाषांतर करण्यासाठी रोसेटा स्टोनसारखा कोणताही दुवा उपलब्ध नव्हता. पण आता कृत्रिम बुद्धिमत्ता हे चित्र बदलत आहे. AI मानवी तज्ञांची जागा घेत नसून, त्यांना मदत करत आहे. मशीन लर्निंग अल्गोरिदम, न्यूरल नेटवर्क आणि पॅटर्न रिकग्निशन यांसारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर करून, AI या लिप्यांमधील अक्षरांची रचना, वारंवारता आणि संबंधांचे विश्लेषण करत आहे. ते भाषेचा अर्थ समजत नसले तरी, चिन्हांमधील गणितीय आणि दृश्य नमुने ओळखून संशोधकांना दिशा देत आहेत.
या तंत्रज्ञानाचा एक थक्क करणारा पुरावा नुकताच समोर आला. इ.स. ७९ मध्ये माउंट व्हेसुव्हियस ज्वालामुखीच्या उद्रेकात नष्ट झालेल्या हरकुलेनियम शहरात सापडलेले कोळशात रूपांतरित झालेले ग्रंथ वाचण्यात AI ला यश आले आहे. 'व्हेसुव्हियस चॅलेंज' नावाच्या जागतिक स्पर्धेत, संशोधकांनी मायक्रो-सीटी स्कॅनिंग आणि AI चा वापर करून या ग्रंथांमधील अदृश्य शाई ओळखली. ऑक्टोबर २०२३ मध्ये, एका कॉलेज विद्यार्थ्याने दोन हजार वर्षांनंतर यातील पहिला शब्द – 'पोर्फिरास' (जांभळा) – वाचला. पुढे, फेब्रुवारी २०२४ पर्यंत संपूर्ण मजकूर उलगडण्यात आला, जो फिलोडेमस नावाच्या एपिक्युरियन तत्त्ववेत्त्याचा होता. फिलोडेमस रोमन साम्राज्याच्या धार्मिक आणि राजकीय व्यवस्थेला आव्हान देणाऱ्या विचारसरणीचा भाग होता. धक्कादायक बाब म्हणजे, या ग्रंथात केवळ तत्त्वज्ञान नव्हते, तर त्यात भविष्यातील विनाशकारी घटना, सत्ताधाऱ्यांनी लादलेली शांतता आणि 'धूर व नूतनीकरणाच्या चक्रां'चा उल्लेख होता. काही अभ्यासक याला केवळ रूपकात्मक मानत असले, तरी अनेकजण याला भविष्यातील धोक्यांचा इशारा मानत आहेत. हा ग्रंथ ज्वालामुखीच्या उद्रेकापूर्वी लिहिला गेला होता, त्यामुळे हा केवळ भूतकाळाचा वृत्तांत नसून, एक भविष्यवाणी असू शकते का? हा प्रश्न आता ऐरणीवर आला आहे.
हे शक्य कसे झाले? AI मानवाप्रमाणे वाचत नाही, तर ते चिन्हांमधील संबंधांचे विश्लेषण करते. भाषा मॉडेलिंगद्वारे ते पुढे येणाऱ्या संभाव्य चिन्हांचा अंदाज लावते. वर्ण विभाजनाद्वारे (Character Segmentation) खराब
झालेल्या किंवा अस्पष्ट अक्षरांना वेगळे करून स्पष्ट करते. चिन्ह क्लस्टरिंगद्वारे (Symbol Clustering) समान
चिन्हे गटबद्ध करून त्यांच्या संभाव्य अर्थाचा (उदा. नाव, क्रियापद) अंदाज लावते. क्युनिफॉर्म लिपीसाठी 'प्रोटोस्नॅप' आणि इजिप्शियन हायरोग्लिफ्ससाठी 'हिरोएलएम' सारखी विशेष साधने वापरली जातात, जी हजारो उदाहरणांवरून शिकून गहाळ किंवा खराब झालेले भाग भरून काढतात.
चीनमधील शांग राजवंशातील 'ओरेकल बोन्स' (भविष्यवाणीची हाडे) हे आणखी एक उदाहरण आहे. कासवाच्या कवचांवर कोरलेले हे प्रश्न देवांना विचारले जात असत. AI आता या प्राचीन चिनी लिपीतील अक्षरे आधुनिक लिपीशी वेगाने जुळवत आहे, ज्यामुळे त्या काळातील लोकांच्या चिंता आणि प्रश्न अधिक स्पष्ट होत आहेत. या सर्व घटनांमधून एक गोष्ट स्पष्ट होते: प्राचीन संस्कृतींनी मागे ठेवलेले संदेश केवळ ऐतिहासिक नोंदी नाहीत. त्यात कदाचित इशारे, भविष्यवाणी आणि असे ज्ञान दडलेले आहे, जे हेतुपुरस्सर लपवले गेले असावे. AI आता हे गूढ उलगडत आहे, पण खरा प्रश्न हा आहे की, या प्राचीन आवाजांनी दिलेल्या इशाऱ्यांकडे आपण लक्ष द्यायला हवे का? कृत्रिम बुद्धिमत्तेने उघडलेले हे रहस्य इतिहासाचे नवे दालन उघडेल की अज्ञात भविष्याची भीतीदायक चाहूल देईल, हे येणारा काळच ठरवेल.
--------------------------------------------------------------------
#AI #ArtificialIntelligence #Archaeology #AncientHistory #LostScripts
#HerculaneumScrolls #VesuviusChallenge #TechDiscovery #Linguistics
#HistoryMystery #AncientWarnings #FutureTech #DecodedHistory #AIinHistory
Reviewed by ANN news network
on
५/३१/२०२५ ०५:३५:०० PM
Rating:
कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत: