शांततेच्या दूताकडून युद्धाचे संकेत? ट्रम्प यांच्या आदेशाने रशिया-अमेरिका संबंधात नवा पेच (PODCAST)

अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि रशियाचे माजी राष्ट्राध्यक्ष दिमित्री मेदवेदेव यांच्यातील वाढत्या शाब्दिक युद्धामुळे जागतिक भू-राजकीय वातावरणात तणाव निर्माण झाला आहे. या तणावाचे पर्यवसान ट्रम्प यांनी रशियाच्या दिशेने अणुबॉम्ब पाणबुड्या (न्यूक्लियर सबमरीन) पाठवण्याच्या आदेशात झाले आहे. या घटनेने आंतरराष्ट्रीय स्तरावर चिंता वाढवली असून, शीतयुद्धाच्या काळातील अमेरिका-रशिया संबंधांची आठवण करून दिली आहे.

मेदवेदेव यांचे विधान आणि ट्रम्प यांची प्रतिक्रिया:

डोनाल्ड ट्रम्प यांनी रशियाचे माजी राष्ट्राध्यक्ष दिमित्री मेदवेदेव यांच्या विधानांना 'अत्यंत चिथावणीखोर' संबोधत, रशियाच्या आसपासच्या 'योग्य क्षेत्रांमध्ये' दोन अणुबॉम्ब पाणबुड्या तैनात करण्याचे आदेश दिले आहेत. मेदवेदेव, जे सध्या रशियन फेडरेशनच्या सुरक्षा परिषदेचे उप-अध्यक्ष आहेत, यांनी २८ जुलै रोजी केलेल्या ट्वीटमध्ये ट्रम्प यांना दोन गोष्टी लक्षात ठेवण्यास सांगितले होते: 'रशिया हा इस्रायल किंवा इराण नाही' आणि 'प्रत्येक नवीन अल्टिमेटम ही एक धमकी आहे, ज्यामुळे रशिया आणि युक्रेन यांच्यातील युद्ध नव्हे, तर अमेरिका आणि रशिया यांच्यात युद्ध वाढेल.'

या विधानांमुळे ट्रम्प संतापले, कारण ते स्वतःला 'शांततेचे दूत' मानतात आणि युक्रेन युद्धाच्या समाप्तीसाठी प्रयत्न करत असल्याचे भासवत होते. मेदवेदेव यांच्या वक्तव्याने ट्रम्प यांच्या शांततेच्या प्रतिमेला धक्का लागला आणि त्यांनी तात्काळ लष्करी कारवाईचा आदेश दिला. ट्रम्प यांनी आपल्या ट्वीटमध्ये म्हटले आहे की, 'या मूर्ख आणि चिथावणीखोर विधानांमुळे अनपेक्षित परिणाम होऊ शकतात, अशी मला आशा आहे की असे होणार नाही.'

पुतिन-मेदवेदेव संबंध आणि रशियन राजकारणातील त्यांची भूमिका:

दिमित्री मेदवेदेव हे रशियाचे माजी राष्ट्राध्यक्ष आणि माजी पंतप्रधान आहेत. सध्या ते सुरक्षा परिषदेचे उप-अध्यक्ष असले तरी, त्यांना व्लादिमीर पुतिन यांचे अत्यंत विश्वासू आणि उजवा हात मानले जाते. रशियन राजकारणात पुतिन आणि मेदवेदेव यांची जोडी अनेकदा एकत्र दिसते. त्यांच्यातील घनिष्ठ संबंध इतके आहेत की, पुतिन यांच्याशी भेटू इच्छिणारे अनेक आंतरराष्ट्रीय नेते मेदवेदेव यांना भेटल्याशिवाय राहत नाहीत. त्यांच्यातील सत्ता हस्तांतरणाचा इतिहासही रंजक आहे. पुतिन राष्ट्राध्यक्ष असताना, त्यांनी मेदवेदेव यांना पंतप्रधान बनवले. नंतर जेव्हा पुतिन यांना पुन्हा राष्ट्राध्यक्षपदासाठी उभे राहता येत नव्हते, तेव्हा मेदवेदेव राष्ट्राध्यक्ष झाले आणि त्यांनी पुतिन यांच्यासाठी राष्ट्राध्यक्षपदाचा कार्यकाळ चार वर्षांवरून सहा वर्षांपर्यंत वाढवला आणि पुन्हा निवडून येण्याची मर्यादाही काढून टाकली. यातून पुतिन यांना दीर्घकाळ सत्तेत राहण्याचा मार्ग मोकळा झाला. मेदवेदेव हे आंतरराष्ट्रीय स्तरावरही ओळखले जातात आणि शी जिनपिंग, ओबामा, आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यासारख्या जागतिक नेत्यांसोबत त्यांची छायाचित्रे उपलब्ध आहेत. त्यांच्या ट्विटरवरील उपस्थितीही लक्षणीय आहे, जी त्यांच्या जागतिक प्रभावाची साक्ष देते.

अणुबॉम्ब पाणबुड्यांचे महत्त्व आणि त्यांची कार्यप्रणाली:

पाणबुडी म्हणजे पाण्याखाली चालणारे जहाज, जे युद्धात अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. शत्रूला त्याचा थांगपत्ता लागू नये यासाठी त्यात अत्याधुनिक तंत्रज्ञान वापरले जाते. सामान्यतः, पाणबुड्यांचा शोध घेण्यासाठी सोनार (SONAR) पद्धतीचा वापर केला जातो, ज्यात ध्वनी लहरी पाठवून त्या परत येण्याची वाट पाहिली जाते. परंतु, पाणबुड्यांना शक्य तितके शांत (silent) बनवण्याचा प्रयत्न केला जातो, जेणेकरून त्यांचा शोध घेणे कठीण होईल. सुरुवातीला डिझेल-इंजिनवर चालणाऱ्या पाणबुड्या होत्या, ज्यातून बुडबुडे बाहेर पडत असल्याने त्यांचा शोध लागू शकत होता. यावर उपाय म्हणून डिझेल-इलेक्ट्रिक पाणबुड्या विकसित केल्या गेल्या, ज्यात बॅटरी चार्ज करून पाण्याखाली शांतपणे प्रवास करता येतो. मात्र, बॅटरीचा मर्यादित वापर असल्याने त्या जास्त काळ पाण्याखाली राहू शकत नव्हत्या. यावर अंतिम उपाय म्हणून अणुबॉम्ब (न्यूक्लियर) पाणबुड्या विकसित झाल्या. या पाणबुड्या अणुभट्टीच्या (न्यूक्लियर रिॲक्टर) ऊर्जेवर चालतात, ज्यामुळे त्यातून कोणताही वायू बाहेर पडत नाही आणि त्या अत्यंत शांतपणे व दीर्घकाळ पाण्याखाली राहू शकतात. यामुळे त्यांचा शोध घेणे जवळजवळ अशक्य होते. ट्रम्प यांनी ज्या अणुबॉम्ब पाणबुड्या पाठवल्या आहेत, त्या याच प्रकारच्या आहेत, ज्या शत्रूच्या नजरेत न येता कार्य करू शकतात. अणुबॉम्ब पाणबुडी (Nuclear Submarine) म्हणजे जी अणुभट्टीच्या ऊर्जेवर चालते, तर अणुबॉम्ब सक्षम पाणबुडी (Nuclear Capable Submarine) म्हणजे जी अणुबॉम्ब फेकू शकते, भले ती डिझेलवर चालणारी असो. ट्रम्प यांनी पाठवलेल्या पाणबुड्या या अणुभट्टीवर चालणाऱ्या असल्याने त्यांचे सामरिक महत्त्व खूप मोठे आहे.

जागतिक भू-राजकीय परिणाम आणि ऐतिहासिक संदर्भ:

ट्रम्प यांनी अणुबॉम्ब पाणबुड्या पाठवण्याचा आदेश दिल्याने अमेरिका आणि रशिया यांच्यातील संबंधात एक नवीन आणि गंभीर वळण आले आहे. शीतयुद्धाच्या काळात अमेरिका आणि सोव्हिएत युनियन (आताचा रशिया) यांच्यात थेट संघर्ष टाळला जात असे, परंतु तिसऱ्या पक्षाच्या माध्यमातून ते एकमेकांविरुद्ध उभे राहत असत, जसे की अफगाणिस्तान किंवा कोरियातील युद्धे. रशिया-युक्रेन युद्धातही अमेरिका युक्रेनच्या पाठीशी उभा राहून अप्रत्यक्षपणे रशियाशी संघर्ष करत आहे. मात्र, ट्रम्प यांचा हा आदेश रशियाला थेट लक्ष्य करणारा असल्याने, ही एक छोटी बातमी नाही. या घटनेमुळे जागतिक शांततेला धोका निर्माण झाला असून, दोन्ही देशांमधील तणाव आणखी वाढण्याची शक्यता आहे. लिंडसे ग्राहम यांसारख्या ट्रम्प यांच्या समर्थकांनीही मेदवेदेव यांच्या विधानांवर टीका केली आहे, ज्यामुळे हा वाद केवळ दोन नेत्यांपुरता मर्यादित नसून, दोन्ही देशांतील राजकीय वर्तुळातही त्याची चर्चा सुरू आहे. ट्रम्प, जे स्वतःला शांततेचे दूत म्हणवतात, त्यांनी अशा प्रकारे पाणबुड्या पाठवण्याचा आदेश दिल्याने त्यांच्या भूमिकेवरही प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे.

Geopolitics, US-Russia Relations, Donald Trump, Dmitry Medvedev, Nuclear Submarines, International Conflict, Ukraine War, Cold War

#Trump #Medvedev #USRussia #NuclearSubmarines #Geopolitics #UkraineWar #ColdWar #InternationalRelations #GlobalTension