उत्तर प्रदेशात विवाहाचे नवे नियम: फसवणूक आणि लव्ह जिहाद रोखण्यावर भर

लखनऊ, १४ जून, २०२५: उत्तर प्रदेश सरकारने राज्यात विवाहाशी संबंधित फसवणूक, ओळख लपवणे, लव्ह जिहादची प्रकरणे आणि अवैध विवाह रोखण्यासाठी काही नवीन नियम लागू केले आहेत. या नियमांचा उद्देश विवाह नोंदणी प्रक्रिया अधिक पारदर्शक आणि मजबूत करणे हा आहे, जेणेकरून बनावट कागदपत्रांचा वापर आणि कायदेशीरदृष्ट्या अवैध विवाहावर अंकुश ठेवता येईल.

New Marriage Rules in Uttar Pradesh: Focus on Preventing Fraud and Love Jihad

नव्या नियमांची गरज का?

सरकारला हे नवीन नियम आणण्याची प्रेरणा अलाहाबाद उच्च न्यायालयाच्या नुकत्याच दिलेल्या एका निर्णयावरून मिळाली. १२ मे रोजी एका जोडप्याने अलाहाबाद उच्च न्यायालयात संरक्षणाची मागणी केली, असे सांगत की त्यांनी त्यांच्या पालकांच्या परवानगीशिवाय लग्न केले आहे आणि त्यांचे कुटुंबीय त्यांना त्रास देत आहेत. तथापि, जेव्हा न्यायालयाने त्यांच्या कागदपत्रांची तपासणी केली, तेव्हा असे आढळले की ते त्या ठिकाणाचे रहिवासी नव्हते जिथे त्यांनी विवाहाची नोंदणी केली होती आणि त्यांनी बनावट कागदपत्रे सादर केली होती.

न्यायालयाने असे निरीक्षण केले की उत्तर प्रदेशात, विशेषतः गाझियाबादमध्ये, अशी अनेक प्रकरणे समोर येत आहेत जिथे लोक राज्याबाहेर लग्न करतात पण उत्तर प्रदेशात नोंदणी करतात, अनेकदा खोट्या पत्त्याचा आणि ओळखपत्राचा वापर करून. याव्यतिरिक्त, अल्पवयीन मुलींचे विवाह, आर्य समाज किंवा इतर ठिकाणी झालेले विवाह ज्यांना कायदेशीर मान्यता मिळत नाही, आणि असे विवाह जिथे ओळख लपवली जाते, अशा समस्याही समोर येत होत्या. या समस्या लक्षात घेऊन, अलाहाबाद उच्च न्यायालयाने उत्तर प्रदेश सरकारला योग्य कायदेशीर व्यवस्था आणण्याचे निर्देश दिले.

Why New Rules Were Needed?

उत्तर प्रदेशातील नवीन विवाह नियम:

कौटुंबिक सदस्याची उपस्थिती अनिवार्य: आता उत्तर प्रदेशात विवाह नोंदणी करताना, वर किंवा वधू यापैकी एका बाजूने कुटुंबातील एका प्रौढ सदस्याची (आई-वडील, आजी-आजोबा, मामा-मामी, किंवा इतर कोणताही प्रौढ नातेवाईक) उपस्थिती अनिवार्य असेल. हा सदस्य लग्नाची पुष्टी करेल. घरून पळून जाऊन लग्न करणाऱ्या प्रकरणांमध्ये पारदर्शकता आणणे हा याचा उद्देश आहे. Mandatory Presence of Family Member
राज्यात कायमस्वरूपी निवासाचा पुरावा: विवाहाची नोंदणी केवळ तेच लोक करू शकतील जे हे सिद्ध करू शकतील की त्यांचा किंवा त्यांच्या जोडीदाराचा उत्तर प्रदेश राज्यात कायमस्वरूपी निवास आहे. हा नियम अधिकारक्षेत्र (jurisdiction) संबंधित समस्या सोडवण्यासाठी आणि फसवणुकीने नोंदणी रोखण्यासाठी आणला गेला आहे. Proof of Permanent Residence in the State
विवाह लावणाऱ्या व्यक्तीची उपस्थिती (अनाथ/कुटुंबरहित असल्यास): जर वर किंवा वधू अनाथ असतील किंवा त्यांच्या कुटुंबातील कोणताही सदस्य उपस्थित राहू शकत नसेल, तर ज्या व्यक्तीने विवाह लावला आहे (उदा. पंडित, मौलवी, पास्टर) त्याला विवाह निबंधक कार्यालयात वैयक्तिकरित्या उपस्थित राहावे लागेल. त्यांना एक प्रतिज्ञापत्र (affidavit) द्यावे लागेल आणि त्यांच्या ओळखपत्राचा पुरावा, मोबाईल नंबर आणि पत्त्याचा तपशील देखील सादर करावा लागेल. Presence of Marriage Performer (in case of orphans/no family)
विवाहाची व्हिडिओ रेकॉर्डिंग: आता विवाह समारंभाची योग्य व्हिडिओ रेकॉर्डिंग (धर्म आणि रीती-रिवाजानुसार) पेनड्राइव्हद्वारे सरकारकडे सादर करावी लागेल. हे विवाहाच्या कायदेशीर आणि रीती-रिवाजानुसार झाल्याचा डिजिटल पुरावा म्हणून काम करेल. Video Recording of Marriage
विशेष शिक्का असलेले विवाह प्रमाणपत्र: या नवीन नियमांच्या अंमलबजावणीनंतर जारी होणाऱ्या विवाह प्रमाणपत्रांवर एक विशेष शिक्का (seal) असेल. हा शिक्का या गोष्टीची पुष्टी करेल की विवाहाची नोंदणी सर्व आवश्यक पडताळणी प्रक्रिया (पार्श्वभूमी तपासणी, पत्त्याची पुष्टी, पालकांची संमती किंवा धार्मिक गुरुची पुष्टी) पूर्ण झाल्यानंतर केली गेली आहे, ज्यामुळे प्रमाणपत्राची प्रामाणिकता वाढेल. Marriage Certificate with Special Seal

नियमांमधील सूट: Relaxations in Rules जर वर किंवा वधूचे आई-वडील किंवा कुटुंबातील कोणताही प्रौढ सदस्य विवाह नोंदणीच्या वेळी उपस्थित असेल आणि त्यांची संमती असेल, तर व्हिडिओ रेकॉर्डिंग, धार्मिक गुरुची उपस्थिती आणि प्रतिज्ञापत्र यांसारख्या इतर अटींमध्ये सूट दिली जाऊ शकते.

हे नियम उत्तर प्रदेशातील विवाहाशी संबंधित विविध समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आणि विवाह नोंदणी प्रक्रिया अधिक सुरक्षित आणि विश्वासार्ह बनवण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल मानले जात आहे.

#UPMarriageRules #NewMarriageLaw #UttarPradesh #MarriageRegistration #FraudPrevention #LoveJihad #IndianLaw #FamilyLaw #GovernmentRules #AllahabadHighCourt #MarriageReform #LegalUpdates