पिंपरी-चिंचवडचा 'विकास' आराखडा: निसर्गाचा संहार, भविष्यावर घाला!

 

या विषयावर आपले मत जाणून घेणे आम्हाला आवडेल यासाठी या बातमीमध्ये एक जनमत चाचणी तयार केली असून त्यावर वाचकांनी आपले मत नोंदवावे. आपले नाव गुप्त राहील.

पिंपरी-चिंचवड, महाराष्ट्र: औद्योगिक नगरी म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या पिंपरी-चिंचवड शहराचा नव्याने तयार करण्यात आलेला सुधारित विकास आराखडा (DP) सध्या विकास नव्हे, तर निसर्गाच्या संहाराचा मार्ग म्हणून चर्चेत आहे. सॅटेलाईट नकाशांद्वारे पाहता, एकेकाळी नद्या, टेकड्या, नाले आणि तलावांनी समृद्ध असलेल्या या शहराचा नैसर्गिक चेहरामोहरा नव्या आराखड्याने मोठ्या प्रमाणावर बदलून टाकला आहे. बेकायदेशीर बांधकामे, नद्यांच्या पूररेषांमधील बदल आणि टेकड्यांचे निवासी क्षेत्रात रूपांतरण यामुळे पर्यावरणाची अपरिमित हानी होत असून, यामुळे शहरातील नैसर्गिक परिसंस्थेचे मोठे नुकसान झाले आहे.

१. 'हरित' टेकड्या झाल्या 'निवासी': निसर्गावरील थेट हल्ला!

पिंपरी-चिंचवड शहराला अजूनही ग्रामीण स्पर्श जाणवतो, ज्यामुळे येथील नैसर्गिक संपत्ती बऱ्यापैकी टिकून होती. मात्र, नव्या विकास आराखड्याने या संपदेवरच घाला घातल्याचे स्पष्ट दिसत आहे. विशेषतः, अनेक टेकड्यांवरील हरित क्षेत्रे (ग्रीन बेल्ट) निवासी क्षेत्रात (येलो झोन) रूपांतरित केली आहेत. नियमानुसार, टेकड्यांवर किंवा त्यांच्या उतारावर कुठलेही बांधकाम करता येत नाही; तिथे फक्त उद्यान किंवा हिरवळच अपेक्षित असते. तरीही, राजकीय दबावाखाली अनेक टेकड्यांवर बांधकाम करण्यास 'निवासी' परवानग्या मिळाल्याचा आरोप होत आहे.

हे बदल केवळ कागदोपत्री नाहीत. अनेक ठिकाणी प्रत्यक्षात घरे नसतानाही, नकाशात इमारती दाखवून टेकडी परिसर निवासी करण्यात आला आहे. ही थेट निसर्गाशी केलेली प्रतारणा असून, याला पर्यावरणवाद्यांकडून तीव्र विरोध होत आहे. पुणे शहरात टेकड्यांच्या संवर्धनासाठी पर्यावरणवादी तत्परतेने आवाज उठवतात, परंतु पिंपरी-चिंचवडमध्ये अशी लोकप्रतिबद्धता कमकुवत असल्याने, निसर्गाचा विनाश अधिक वेगाने घडत असल्याचे दिसून येते. टेकड्यांवरील वसाहतीमुळे केवळ निसर्ग नष्ट होणार नाही, तर स्थानिकांना शुद्ध हवा आणि नैसर्गिक सौंदर्याचा अनुभवही भविष्यात घेता येणार नाही.

पिंपरी-चिंचवडचा 'विकास' आराखडा: निसर्गाचा संहार, भविष्यावर घाला! by ANN News Network 

२. नद्यांच्या पूररेषांमध्ये फेरफार: पुराचे वाढते संकट!

केवळ टेकड्याच नाही, तर शहरातील मुळा, पवना आणि इंद्रायणी या नद्यांच्या पूररेषा आणि त्यांच्या दुतर्फा असलेले हरित पट्टे (ग्रीन बेल्ट) देखील मोठ्या प्रमाणात बाधित झाले आहेत. विकास आराखड्यात या पूररेषांमध्ये फेरफार करून त्यांना आतमध्ये ढकलण्यात आले आहे, ज्यामुळे नदीकाठचे मोकळे क्षेत्र निवासी किंवा व्यावसायिक वापरासाठी खुले झाले आहे.

नदीच्या नैसर्गिक जलप्रवाहात आणि जलनिचरानात पूररेषा अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावतात. पूररेषांवर बेकायदेशीर बांधकामे झाल्यामुळे नैसर्गिक जलनिचलन बिघडले आहे. याचा परिणाम म्हणून, पावसाच्या वेळी शहरातून पाणी निघण्यास अडथळा येतो आणि पूर येण्याची शक्यता वाढते. हिंजवडीसारख्या आयटी हबमध्ये नुकत्याच झालेल्या पावसात रस्त्यांवर पाणी साचून 'वॉटर पार्क' झाले होते, हे याच बेजबाबदार नियोजनाचे ज्वलंत उदाहरण आहे. भविष्यात अशा घटनांचे प्रमाण वाढू शकते, ज्यामुळे मोठ्या आपत्त्यांना सामोरे जावे लागण्याची शक्यता आहे.

३. नैसर्गिक परिसंस्थेचे नुकसान आणि पर्यावरणीय परिणाम

पिंपरी-चिंचवडमधील टेकड्या आणि हरित क्षेत्रे पारंपरिकरित्या नैसर्गिक परिसंस्थांसाठी, हरित पट्ट्यांसाठी आणि जीवसृष्टीच्या आधारासाठी अत्यंत महत्त्वाची आहेत. विकास आराखड्यामुळे हे क्षेत्र कमी होणे म्हणजे केवळ पर्यावरणीय हानी नाही, तर जलचक्रात बिघाड असून पूर व्यवस्थापनावरही नकारात्मक परिणाम होतो.

हरित पट्ट्यांचे 'येलो झोन'मध्ये रूपांतर केल्याने या भागांमध्ये बांधकाम वाढेल, ज्यामुळे शहरात ऑक्सिजनची पातळी कमी होईल, हवा प्रदूषित होईल आणि एकूणच पर्यावरणीय असंतुलन वाढेल. खासगी आणि राजकीय हितासाठी नैसर्गिक परिसंस्थेचे भांडवल जपण्याऐवजी, त्याचा इमारतींना वाटप करून टेकड्यांवर बळजबरीने बांधकाम झाले आहे. अशा प्रकारे निसर्गाची हानी करून शहर विकासात अकार्यक्षम नियोजन झाल्याचे स्पष्ट होते.

४. शाश्वत विकासाची हाक: पुढील पिढ्यांसाठी निसर्ग जपा!

पुणे शहराच्या तुलनेत पिंपरी-चिंचवडमध्ये पर्यावरणीय संरक्षणासाठी नागरिकांचा आणि पर्यावरणवाद्यांचा आवाज तितकासा बुलंद नाही, हे दुर्दैव आहे. २०४५ पर्यंत शहराची लोकसंख्या ५०-६० लाखांपर्यंत वाढण्याची शक्यता आहे. या वाढत्या लोकसंख्येला शुद्ध हवा, पाणी आणि नैसर्गिक परिसर उपलब्ध करून देणे हे शाश्वत विकासासाठी अत्यावश्यक आहे. टेकड्यांवर वनराई वाढवणे, हरित पट्टे टिकवणे आणि नैसर्गिक स्थान जतन करणे हे शहर विकासासाठी मूलभूत गरज आहे.

सध्याच्या विकास आराखड्यातील त्रुटींमुळे निसर्गाचा संहार सुरूच राहिल्यास, पिंपरी-चिंचवड भविष्यात केवळ काँक्रीटचे जंगल बनेल, जिथे नैसर्गिक सौंदर्य आणि स्वच्छ पर्यावरणाचा अनुभव घेता येणार नाही. नागरिकांनी आता जागे होऊन या चुकीच्या नियोजनाला विरोध करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून पुढील पिढीला एक निरोगी आणि निसर्गरम्य शहर वारसा म्हणून मिळेल.

---

Pimpri-Chinchwad, Development Plan, Environmental Degradation, Nature Conservation, Urban Planning, Flood Lines, Green Belt, Hills, Political Influence, Sustainable Development, Maharashtra

#PimpriChinchwad #DevelopmentPlan #EnvironmentalDestruction #NatureConservation #Floodline #GreenArea #Urbanization #EnvironmentalDegradation #SustainableDevelopment #GovernmentofMaharashtra